Öptürmek, öptürtmek.

Örnek Cümle:

İnçves uyine baçeneldevets: nasıl kendisini öptürdü.

Kaynak: Yusuf Vayic

Öpmek

Örnek Cümle:

Yes im genoçe baç ayi qezi inç = ben kendi karımı öptüm sana ne

Çeper

Örnek Cümle:

Bade şinetserta? = Çeperi yaptin mi?

Bade badetser ta: Çeperi kapattın mı?

Kaynak: Yusuf Vayic

Patlatmak

Örnek Cümle:

Hoda top xağamik tobiyet baderetsenigum = Orada top oynamayın topunuzu patlatırım.

Marte serdan baderoğa = Adam sinirinden patlayacak.

Kaynak: Yusuf Vayic

Patlamak / Yırtmak

Örnek Cümle:

Hats udelov baderetsa =  Yemek yiye yiye patladım

Tobe baderetsi = Topu patlattım  (yırttim)

Baderadz = Yırtık  / patlak

Şabike baderadza = Gömlek yırtıktır

Dzarvadz baderadzim= Susuzluktan patlamışım

Badere mi: Yırtma

Badera: Yırt

Baderimi = Patlama

Badera = Patla

Kaynak: Yusuf Vayic

Devirmek

Örnek Cümle:

Gunçule badetsutsi: Ot yığınını devirdim

Kaynak: Yusuf Vayic

Devirmek

Örnek Cümle:

Pad giyele eşağe badetsutsi: odun taşırken eşeği devirdim.

Kaynak: Yusuf Vayic

Devrilmek / çeper yapmak / kapatmak

Örnek Cümle:

Erzevin polore baduş bidi = Bahçenın çevresini çeper yapmak lazım

Arabayin baduşe imatsin hana aşxares kagetsin = Arabanın devrıldığını duyunca dünyayı yıktılar

Bade badetser ta: çeperi kapattın mı?

Campedikes badvetsav: Yolarıma çeper yapıldı. (Gidecek yolum kalmadı, yolum kapandı anlamlarına vurgu yapar.)

Kaynak: Yusuf Vayic

Eksik

Örnek Cümle:

İsa herkeçi bagasa = Bu yetmek eksiktir.

Poğe dever hana, şad, bagas inçves ağav = Borcu ki ödedin eksık, fazla nasıl oldu.

Kaynak: Yusuf Vayic

Eksiltmek

Örnek Cümle:

İda şada kiçme bagastsu (baksetsu): O çoktur biraz eksiltti.

Kaynak: Yusuf Vayic

Mesafe koymak, darılma küsme başlangıcı.

Örnek Cümle:

İndzi anidzets hedev andi bağberetsa: Bana beddua ettikten sonra ondan soğudum.

Kaynak: Yusuf Vayic

Bulandırmak

Örnek Cümle:

Kede bağdoretsenelmik: Dereyi bulandırmayın

Kaynak: Yusuf Vayic

Bulanmak

Örnek Cümle:

Bağdor = Bulanık,

Bağdora = Bulanıktır.

Emmen çağu çeyiyes bağdorigu = Her yağmurda sular bulanıyor.

Kaynak: Yusuf Vayic

Soğutmak (kestirmeden bağtsenuş olarak ta söylenir.) (Doğa ya da tabiatın soğuması anlamlarında kullanılmaz.)

Örnek Cümle:

Bağ = Soğuk,

Bağetsu = Soğut,

Bağetsenemi= Soğutma

Martun qina bağetsutser = Adamı kendunden soğuttun

Çure daka bağetsenuş bidi =  Su sıcaktır soğutmak lazım

Kaynak: Yusuf Vayic

En büyük kazan

Eskiden alüminyum tencereler piyasaya çıkmadan önce yemekler küçük orta boy vs. kazanlarda yapılırdı. Bağindz dediğim kazanla belki düğünlerde yemek yapılabilirdi kara kovan balcılığı yapanlarda olurdu bu kazan. Sağılan bütün bal çeçlerini bu kazanda bir seferde ya da çok varsa birkaç seferde balı çeçten süzme işinde kullanılırdı. (Yusuf Vayic)

İda cugaled bidziga bağindze pe = O kazan küçüktür en büyük kazanı getir.

Soğumak

Örnek Cümle:

Terane tsunin bes bağes = Dışarda ki kar gibi soğuksun,

Yes inu hede bağim = Ben onun ile soğuğum (mesafeliyim, küsüm)

Bağ = Soğuk

Bağa: Soğuktur

Bağimi = Soğuma

Kaynak: Yusuf Vayic

Bıyık

Örnek Cümle:

Martun put aa hala na erand bâhğ uni = Adama bak hele ne güzel bıyığı var.

Eksilmek

Örnek Cümle:

Baksuşe (bagasnuşe) betk ağavoç: Eksilmesi iyi olmadı.

Kaynak: Yusuf Vayic

Yamaç, yokuş

Örnek Cümle:

Marte entu baragnive gerta = Adam kaşı yamaçtan yükarı gidiyor.

Yaşlı kadın

Örnek Cümle:

Vatsune verpabetsak barventsak = Altmışı geçtik yaşlandık (kocaldık).

Kaynak: Yusuf Vayic

Yatırmak

Örnek Cümle:

Harsine asa dağin bargetsenatoğ: Geline söyle çocuğu yatırsın.

Kaynak: Yusuf Vayic

Yatmak

Örnek Cümle:

Ges kişer ağav kêna barga = Yarı gece oldu git yat

Barga: Yat

Bargilçigayim: Yatamıyorum

Saklamak

Örnek Cümle:

İsa madvis bara ku harsnetse mades tskoğum = Bu yüzüğü sakla senın düğümünde parmağıma atacağim (takacağim).

İsa bără: Bunu sakla

İsa băremi: Bunu saklama

Örtünmek, saklanmak.

Eskiden kadınlar yüzlerini burun üzerinden örtünürlerdi. Daha çok bu anlamda kullanılan bir kelimedir. (Yusuf Vayic)

Örnek Cümle:

Martike desnoğun barva = Adamlar görecek örtün

Kaya

Örnek Cümle:

Ardali barxan medz kar terav, martotse kêloğe belan etir.= Ardala (köy adı) kayasından büyük taş koptu, adamların başını belaya soktu.

Kaynak: Yusuf Vayic

Akşamüzeri düşen soğuk

Örnek Cümle:

Barz’es engav = Akşam soğuğu düştü.

Kaynak: Yusuf Vayic

Herhalde, bari

Băsmalum’un, Türkçe tam karşılığı herhalde, bari olmasa da ona benzer gibi bir çeşit anlamlar içerir. Yani burada, hazır siz gitmişken çocukları da sizinle yollayayım, demeyi tarif eder, ayrıca geçmişte yaşanmış bir hikâyede, hikâyeyi anlatan kişi, kendisi hikâyeyi yaşayan o kişinin o anki durumu hakkında yorum yapmak gibi farklı amaçlı kullanılan bir kelimedir. (Yusuf Vayic)

Örnek Cümle:

Bâsmalum dağotse tsezi hede xergim = …(bari) çocukları sizin peşınıze yollayayım.

Basmalum martun vahğe mitke eyev memal memal armetsut ağav = Herhalde adamın korkusu aklına geldi tekrar tekrar bayıldı.

Kaynak: Yusuf Vayic

Hepten, aşiri fazla, çok zor,

 

Örnek Cümle:

Başt(a)en şad ağav = (Hepten), aşırı fazla oldu,

Başt(a)en tejar ağav = Çok zor oldu.

Kaynak: Yusuf Vayic

Tomurcuk, yeni patlamaya başlayan tomurcuk.

Örnek Cümle:

Çaye bebukteradza = Çay tomurcuk vermiş.

Kaynak: Yusuf Vayic

Çorap ucu

Hemşincede çorapların parmaklar kısmındaki uca becax denır, türkçesi varmi bilmioyrum (Yusuf Vayic)

Örnek Cümle:

Kurbăn kordzuşi becăxăn gepçigun: Çorabı örmeye parmak ucundan başlarlar.

Tutam

Örnek Cümle:

Varantenuşis bedağme ağ al bidi: Yemeğe bir tutam tuz daha lazım.

Kaynak: Yusuf Vayic

Gezdirmek

Örnek Cümle:

Halivor dağis dar bededetsu: Ihtiyar çocuğu götür gezdir.

Bededetsu: Gezdir

Bededetsenel mi: Gezdirme

Kaynak: Yusuf Vayic

Gezmek

Örnek Cümle:

Aye yarats hede bededik = Gel beraber gezelim

Bededelov hokis elav = Gezmekten (geze geze) canım çıktı.

Kaynak: Yusuf Vayic

Beklemek

Örnek Cümle:

Bedenelov nağetsa = Bekleyerek sıkıldım

Bedaa: Bekle

Bedenemi: Bekleme

Kaynak: Yusuf Vayic

Bitmek, tohumun toprakta can bulması, oluşması ya da oluşmaması

Örnek Cümle:

Lazdin torxe bedğetsavoç = Mısır ekini bitmedi.

Kaynak: Yusuf Vayic

Meme ucu

Örnek Cümle:

Govun bedukniye cağkederadzeni: Ineğin meme uçları çatlamıştı.

Kaynak: Yusuf Vayic

Kemer, at katır eşek gibi hayvanların sırtlarını örten semer, eyer türü örtüleri hayvana bağlanmasını sağlayan yassı şekilde sağlam örülmüş bir çeşit kemer.

Örnek Cümle:

Tsiyun belçağe ambur gaba campu palane engiyoç: Atın eyerini sağlam bağla yolda düşmesin.

Cümle : Yusuf Vayiç

Ağıl

Örnek Cümle:

Adziye bere lits = Keçileri ağıla doldur.

Kaynak: Yusuf Vayic

Pirasa

Bezdirmek, rahatsiz etmek.

Örnek Cümle:

Himi heyika beruzar eyik kenatsek: Simdi yeter rahatsız ettiniz gidin.

Kaynak: Yusuf Vayic

Gibi

Örnek Cümle:

Daği bes xağami = Çocuk gibi oynama.

Parlatmak

Örnek Cümle:

Şuşet erandme leva besbavtetsu: Bardağı güzelce yıka parlat.

Seslendiren : Yusuf Vayiç

Parlamak

Örnek Cümle:

Lusnikayı bes besbaxtesgu = Ay gibi parlıyorsun.

Kaynak: Yusuf Vayic

Kimsesiz öksüz

Örnek Cümle:

Onder betemal menas = Kimsesiz garip kalasin.

Betemalin mahğk ağav = Kimsesize (kimsesiz olan kişiye) günah oldu.

Kaynak: Yusuf Vayic

İyi

Örnek Cümle:

Hivandutine antsutsi himi bektim: Hastalığı geçirdim şimdi iyiyim.

Kaynak: Yusuf Vayic

Kızılağaçlık

Çepeçevre bir bölgede kızıl ağaç bulunan yere betsğut denir.

Örnek Cümle:

Tsemrantsu pade betsğutan enoğuk: Kışlık odunu kızılağaçlıktan yapacağız.

Kaynak: Yusuf Vayic

Popo, kiç

 

Lazım olmak, gerekmek

Örnek Cümle:

Bidi= lazım, çvidi = Lazım değil

Tun indzi şad bidanoğes = Sen bana çok lazım olcaksın

Cümle : Yusuf Vayiç

Kullanmak

Örnek Cümle:

Urake dar marte bidatsenoğa: Keseri götür adam kullanacak.

Cümle : Yusuf Vayiç

Küçük

Örnek Cümle:

Şabike bidziger indzi ağavoç: Gömlek küçüktü bana olmadı.

Cümle : Yusuf Vayiç

Küçülmek

Örnek Cümle:

Ta kidim martus xerke koni erta bidzignagu: Galiba adamın aklı gittikçe küçülüyor.

Bidzige = Ufağı / ufaklık

Bidziga = Ufaktır

Ip sarılan mekanizma. (D. Ali Vayiç)

Ağlamaklı dudak

Genelde çocuklar ağlayacakları zaman alt ve üst dudakları yapıştırarak dışarıya doğru uzatırlar, bu duruma binç deriz. (Yusuf Vayic)

Örnek Cümle:

Dağan binç gena loğa = Çocuk dudak yapıyor ağlayacak.

Kaynak: Yusuf Vayic

 

İlme, (Hediyelik eşyalarda yapılan, ipin ucundan çekilince kolayca çözülebilen düğüm, bağ)

Örnek Cümle:

Gabe biş aa hedev tejar kagvigu = Düğümü kolay açılandan yap sonra çözülmesi zor olur.

Kaynak: Yusuf Vayic

Biraz, kısa süre

Örnek Cümle:

Biyayime nestuş aye = Biraz oturmaya gel.

Cümle : Yusuf Vayiç

Çuval dizi, oyun ismi

Biz oyunu çuval dizi ile toprak ya da çimen üzerinde çuval dizini çeşitli şekillerde yere saplamak oyunudur.(Yusuf Vayic)

Feci şekilde yanmak.

Örnek Cümle:

Aetsav u bobgetsav: Yandı kül oldu, (gibi anlam taşır.)

Cümle : Yusuf Vayiç

Böceklenmek

Örnek Cümle:

Ta kidim boblodetsa= Galiba (sanırım) böceklendim.

Bobloda: Böceklidir.

Boblodça: Böcekli değildir.

Böcek

Örnek Cümle:

Vaznade boblodadza= Mincir böceklenmiş.

Kuyruk

Örnek Cümle:

Gove, boçe tapagu = Sığır, kuyruğunu sallıyor.

Kaynak: Yusuf Vayic

Söylenmek, gerekli gereksiz yüksek sesle konuşmak, azarlamak.

Örnek Cümle:

Suttağe bodbodagu: Boşuna söyleniyor.

Kaynak: Yusuf Vayic

Boğum (parmak, kamış, saz vb. bitkilerin şişkince bölümü)

Örnek Cümle:

Ergu boğmadin arayin ergu tiz çelloğ hoğpadenetsan gaval ellil çi: İki boğum arasında iki karış olmayan (hoğpadeni, kaval yapılabilen) ağaçtan kaval olmaz.

Bağırtmak

Örnek Cümle:

Dağit inçi bolokotsenesgu: Çocuğu niye bağırtıyorsun.

Bağırmak

Örnek Cümle:

Bolokelov bolokelov martun tsene gedretsav = Bağıra bağıra adamın sesi kesildi.

Cümle : Yusuf Vayiç

Göbek

Örnek Cümle:

Dzidzağuşaz bordez engav = Gülmekten  göbeğim düştü

Cümle : Yusuf Vayiç

Tarlayı koşarken öküzların boynuna geçirilen, boyun altından iple bağlanan mekanızma.

Örnek Cümle:

Borenduğe açarane cide tiyek: mekanizmayi

Kaynak: Yusuf Vayic

Çökek (hafifçe çökek yer)

Örnek Cümle:

Cangit meçe buculiga = Avucunun içi çökektir.

Cümle : Yusuf Vayiç

Eşek arısı

Örnek Cümle:

Budzegit pune nemağemik xadzigun = Eşek arısının yuvasını kurcalamayın ısırırlar.

Cümle : Yusuf Vayiç

Göz bebeği, iris

Örnek Cümle:

Açvetsed buligin madağellim=Gözünün bebeğine kurban olayım.

Kaynak: Yusuf Vayic

Sürat asmak, sürat asmak gibi durumlarda sevimsiz görmek istenilen sima yüz için böyle söylenır.

Örnek Cümle:

Burundzed dengetser = Asık suratını diktin (Türkçe tam karşılığı bu cümle olsa da gerçek anlamı “suratını astın” dır.)

Cümle : Yusuf Vayiç

Vajina